Ziekte van Cushing bij honden: oorzaken, symptomen en behandeling

Ziekte van Cushing bij honden (ook bekend als hyperadrenocorticisme) is een veelvoorkomende hormonale aandoening bij honden, vooral bij oudere dieren, veroorzaakt door een overproductie van cortisol. Cortisol is een essentieel hormoon dat stress, stofwisseling en het immuunsysteem reguleert. Deze uitgebreide gids legt de oorzaken, symptomen, diagnose en behandelingsmogelijkheden uit om de gezondheid en het welzijn van uw hond te ondersteunen.

Inzicht in de ziekte van Cushing bij honden

Cushing ontstaat wanneer het cortisolgehalte in het lichaam te hoog wordt, bijvoorbeeld door tumoren in de hypofyse of bijnieren, of door langdurig gebruik van corticosteroïden. Cortisol helpt honden normaal gesproken om stress te verwerken en lichaamsfuncties te reguleren, maar een teveel kan de gezondheid op den duur schaden.

Typen Cushing’s ziekte

1. Hypofyse-afhankelijk: Ongeveer 80-85% van de gevallen wordt veroorzaakt door een goedaardige tumor in de hypofyse, die overtollig ACTH produceert, waardoor de bijnieren te veel cortisol aanmaken. Deze tumoren groeien meestal langzaam en beïnvloeden vooral de hormonale regulatie.
2. Bijnier-afhankelijk: Circa 10-15% ontstaat door tumoren in één of beide bijnieren. Deze tumoren kunnen goedaardig of kwaadaardig zijn; kwaadaardige tumoren kunnen zich naar andere organen, zoals de longen, verspreiden. Een juiste diagnose is nodig om het type tumor en de behandeling te bepalen.
3. Iatrogeen (medicatie-geïnduceerd): Langdurig gebruik van corticosteroïden, zoals prednisolon, voor andere aandoeningen kan Cushing nabootsen door de cortisolspiegels te verhogen. Het is van belang dat deze medicatie altijd onder toezicht van een dierenarts wordt gebruikt om risico’s te beperken.

Symptomen van de ziekte van Cushing bij honden herkennen

Cushing ontwikkelt zich vaak langzaam, waardoor symptomen door eigenaren soms pas laat worden opgemerkt. Veel voorkomende tekenen zijn:

• Toegenomen dorst en drinken (polydipsie)
• Veelvuldige en grote urineproductie (polyurie), soms met incontinentie
• Verhoogde eetlust met als gevolg gewichtstoename
• Merkbaar hijgen, ook in rust
• Geleidelijke haaruitval, vooral op het lichaam, met uitzondering van hoofd en poten, meestal zonder jeuk
• Dunne huid die makkelijk blauwe plekken krijgt
• Een opgezwollen buik of ‘potbuik’, veroorzaakt door vetverdeling en spierverlies
• Spierafbraak en zwakte

Hoewel iedere hond Cushing kan krijgen, zijn bepaalde rassen gevoeliger. Dit geldt onder andere voor alle Poedel-rassen, kleine Terri%5rs, Teckels, Duitse Herders, Beagles, Labradors, Boxers en Boston Terriers.

Diagnose van de ziekte van Cushing bij honden

Als u symptomen opmerkt die kunnen wijzen op Cushing, is het belangrijk om snel een dierenarts te raadplegen. De diagnose is complex omdat er geen enkele test is die de ziekte volledig bevestigt. Meestal zal uw dierenarts het volgende doen:

1. De klinische geschiedenis bekijken en een lichamelijk onderzoek uitvoeren.
2. Waterinname meten, bij voorkeur door het dagelijkse gebruik bij te houden. Een waarde boven 100 ml per kg lichaamsgewicht per dag wordt als verhoogd beschouwd.
3. Urine onderzoeken op cortisolniveaus en om urineweginfecties uit te sluiten.
4. Verschillende bloedtesten afnemen om andere ziekten met vergelijkbare symptomen uit te sluiten en de bijnierfunctie te beoordelen.
5. Indien beschikbaar, een abdominale echo aanbevelen om de bijnieren te evalueren en het type Cushing te onderscheiden.
6. In sommige gevallen zal de hond worden doorverwezen naar een specialist voor geavanceerde beeldvorming zoals CT- of MRI-scans om tumoren nauwkeurig te lokaliseren.

Het is handig om op de ochtend van het dierenartsbezoek een urinemonster te verzamelen; uw dierenarts kan uitleggen hoe dit het makkelijkst kan. Dit kan soms lastig zijn, vooral bij meerdere huisdieren, maar een juiste diagnose leidt tot betere behandelingsmogelijkheden.

Behandelingsopties en beheer

Hypofyse-afhankelijke Cushing

De belangrijkste behandeling in Nederland is het geneesmiddel trilostaan, dat de productie van cortisol remt. Dit middel wordt dagelijks toegediend en meestal levenslang gegeven. Meestal verbeteren de symptomen binnen twee weken. Regelmatige controles bij de dierenarts en bloedonderzoeken zijn noodzakelijk om de werking te monitoren en de dosering aan te passen, meestal na 10 dagen, 4 weken, 12 weken en daarna elk kwartaal.

In zeldzame gevallen, wanneer trilostaan onvoldoende werkt, kan mitotaan worden voorgeschreven. Het werkzame bestanddeel in mitotaan richt zich op de bijniercellen die cortisol produceren. Operaties aan hypofysetumoren zijn zelden aan de orde en worden alleen overwogen bij neurologische symptomen.

Bijnier-afhankelijke Cushing

De behandeling is complexer vanwege de mogelijke kwaadaardigheid van tumoren. Er kan worden gekozen voor chirurgische verwijdering van de bijnier, mits er geen uitzaaiingen zijn, medicatie met mitotaan, of symptomatische behandeling met trilostaan. Overleg met uw dierenarts of specialist is essentieel om het beste behandelplan te bepalen.

Medicatie-geïnduceerde Cushing

In deze vorm verbetert de situatie vaak door het geleidelijk afbouwen van corticosteroïden onder toezicht van een dierenarts, om ontwenningsverschijnselen te voorkomen. Stop nooit abrupt met medicatie.

Bevorderen van het welzijn van uw hond

Voldoende zorg, met een uitgebalanceerd dieet, een gezond gewicht, regelmatige lichaamsbeweging en veterinaire controles, verbetert de levenskwaliteit van uw hond. Let goed op veranderingen en neem bij twijfel contact op met uw dierenarts.

Als u overweegt een hond te nemen, kies dan altijd voor pups of honden bij verantwoorde fokkers of betrouwbare herplaatsingscentra. Zo draagt u bij aan het welzijn en de gezondheid van de hond vanaf het begin.

Samenvatting

De ziekte van Cushing is een levenslange hormonale aandoening die vaker voorkomt bij oudere honden en bepaalde rassen. Vroegtijdige herkenning en veterinaire diagnose zorgen voor tijdige behandeling, wat het comfort en de levensduur van uw hond ten goede komt. De behandeling bestaat vooral uit medicatie om het cortisolniveau te reguleren, met continue monitoring om de zorg aan te passen. Met de juiste ondersteuning kunnen veel honden een goed leven leiden ondanks deze aandoening.